Op 7 september 1272/73 wordt dit kerkgebouw ingewijd door Albertus van Lauingen [±1200 - 1280]. Dat is exact 750 jaar geleden. De jubileumviering stond gepland in 2022, maar Nijmegen zou Nijmegen niet zijn als er geen discussie zou ontstaan. Nijmeegs 'straatnaamdeskundige' en luis in de pels Rob Essers schreef op Noviomagus.nl: "Volgens het 'Calendarium Noviomagus' vond de inwijding van de St. Stevenskerk plaats op 7 september 1273; zie ook de 'Chronijk van Nijmegen' van Smetius." Rob Essers stond niet alleen. Stichting Stevenskerk vond een flexibele oplossing: het 750-jarig bestaan wordt gevierd van 7 september 2022 tot 7 september 2023.
Over de St. Stevenskerk zijn verhalen uit veel invalshoeken te vertellen. Heel lang was dit gebouw het centrum van de macht in Nijmegen: de christelijke politiek en de universiteit. Lhbti+ers kwamen hier liever niet. Hoewel, onder de politici en professoren zaten natuurlijk ook homo's [diep in de kast]. Misschien wel trans personen, zoals van andere universiteiten bekend is ['radicaal-perverse' activist en wiskundige dr. Betty Paërl]. De Stevenskerk bood een preekstoel voor rigide conservatieve, zelfs reactionaire opvattingen over [homo]seksualiteit en de positie van vrouwen. Opvattingen die tot de dag van vandaag een kwalijke invloed hebben op ons denken en handelen en de levens van velen hebben verwoest.
Op 7 september 1273 wordt de Sint Stevenskerk in Numaga ingewijd door Albertus van Lauingen [±1200 - 1280]. Hij was zo beroemd dat hij de bijnaam Magnus kreeg. Albertus Magnus was Dominicaan en bracht de laatste jaren van zijn leven door in Keulen. Numaga viel in die tijd onder het bisdom Keulen.
Albertus Magnus dankte zijn roem aan zijn geleerdheid. Hij was thuis in alle toen bekende wetenschappen en werd ook wel 'Doctor Universalis' genoemd. Zijn meest invloedrijke boek de Summa Theologica vat de zedenleer van de kerk in zijn tijd nog eens samen. Dus beschouwt ook Albertus sodomie als de allerergste van de seksuele zonden. Sodomie druiste niet alleen in tegen de ratio [het gezond verstand], maar was ook 'contra naturam', tegen de natuurlijke orde.
Albertus dacht dat sodomie een welvaartsverschijnsel was en vooral voorkwam bij rijke mensen die het te goed hadden. Hij beschouwde sodomie als een besmettelijke ziekte en heeft ons zelfs een remedie aan de hand gedaan: "Neem de huid en haren uit de nek van een Alzebo [waarschijnlijk een Arabisch woord voor hyena] verbrand dit samen met pek en maal het tot een fijne poeder. Innemen met wat water."
Na zijn dood werd Albertus Magnus benoemd tot kerkvader en heilig verklaard. Als heilige is hij nog steeds patroon van de natuurwetenschappers.
Sporen van kerkvaders, predikers, stichtelijke verhalen en legendes zijn op veel plekken in Nijmegen aanwezig. De Maria-omdracht die Albertus Magnus in 1273 verordonneerde, werd nog tot 1994 gehouden. Nijmegen heeft een straat naar hem vernoemd en in een aparte kapel in de Stevenskerk wordt een stukje rib [of vingerkootje] van hem bewaard. Naar kerkvader Thomas van Aquino [1225 - 1274] is ook een straat vernoemd. Nog wel een die dwars over de campus van Radboud Universiteit Nijmegen loopt. Thomas van Aquino vond dat vrouwen 'mentaal niet in staat waren tot redeneren, dat het dus nutteloos was vrouwen te onderwijzen. Tot overmaat van cynisme wordt deze mannelijk chauvinistische denker geëerd met een enorm standbeeld bij het bestuursgebouw.
Mariken van Nimwegen en Moenen bewaken de twee ingangen vanuit het stadscentrum naar de Stevenskerk. Mariken heeft [eind 15e - begin 16e eeuw] nooit bestaan, evenmin als satan Moenen, maar kreeg toch een eigen canonvenster in de Nijmeegse geschiedschrijving! Mariken is de hoofdrol in een mirakelspel: een toneelstuk dat diende om het volk te waarschuwen voor het 'slechte pad'. De christelijke boodschap was - hoe kan het ook anders - vooral gericht aan vrouwen: Koester geen ambities, anders word je opgesloten in een klooster met ijzeren ringen om je nek. En, de zeven 'kunsten' zijn voor vrouwen satanische verleidingen. "Als je mij tot de jouwe maakte, ik zou je de zeven vakken leren tot in de puntjes: retoriek, musiceren, logica, grammatica en geometrie, rekenkunde en alchemie, wetenschappen die men altijd eerde. Geen aardse vrouw was ooit zo'n geleerde als jij zult worden" [Moenen probeert Mariken te verleiden, vertaling door Willem Wilmink].
In 1995 schrijft de Nijmeegse dichter Cees van der Pluijm voor Theaterbedrijf Oriënt een moderne versie onder de titel Van Nieumeghen. Het beroemde mirakelspel is dan minder vrouwonvriendelijk: Mariken stuurt Moenen gewoon naar huis. Ze heeft genoeg van zijn machtsspel. De plaatselijke krant: "in van der Pluijms opvatting heeft Mariken geen spijt". Tuurlijk niet!.
Je komt Mariken en Moenen overal in Nijmegen tegen. De citymarketing zet er vol op in. Er zijn straten, winkels en zelfs gebak naar hen vernoemd. Het straatje links van de terrassen op de Grote Markt heet Vijfringengas. Dit wordt aan Marktzijde gemarkeerd door een paaltje met vijf ringen, verbonden door schakels van duivelskoppen.
De Nijmeegse Canon heeft de misogyne parabel volledig omarmd. Toch moeten we hopen dat deze 'slimme meid', als ze nu echt zou leven, een riante leerstoel aangeboden zou krijgen op de - niet meer katholieke - Radboud Universiteit Nijmegen. En als opdracht de volgende aanpassing van de Canon van de Nijmeegse geschiedenis mag schrijven.
19 mei 1983 Het antwoord van de Nijmeegse vrouwenbeweging op het beeld van Moenen bovenaan de Stikke Hezeltrappen naar de Stevenskerk An Stalpers
De Stevenskerk heeft een muurschildering over de legende van Sint Ontcommer of Sint Wilgeforte, in de volksmond 'de baardheilige' omdat het een vrouw met baard betreft. Sommigen argumenteren dat we hier met een trans man van doen hebben. Maar Wilgeforte heeft - net als Mariken - nooit geleefd. Ook deze legende diende de heersende moraal: Je kunt als vrouw je plicht tot een huwelijk en kinderen krijgen alleen ontkomen ['Ontcommer'] door je volledig aan christus te wijden. Het verhaal is bekend in heel West-Europa en vooral in de zuidelijke Nederlanden. Wij vertellen het niet na, maar kunnen wel verklappen dat het slecht afloopt met vrouwen die een baard laten groeien.
21 juli 2021 Burgemeester Hubert Bruls opent Roze Woensdag in de Stevenskerk An Stalpers
Tegenwoordig is de Stevenskerk cultureel erfgoed, een podium en een godshuis. Het gebouw is onder beheer van Stichting Stevenskerk en wordt gebruikt voor tentoonstellingen, evenementen, plechtigheden en concerten. De vieringen worden verzorgd door de Vereniging Oecumenisch Citypastoraat: de Stadskerk Nijmegen.
Het vroegere bastion van homofobie en vrouwenhaat wordt door de lhbti+gemeenschap nu stapje voor stapje geslecht. Tijdens Roze Zaterdag 2005 in Nijmegen vond er een eerste Regenboogdienst plaats in de Stevenskerk. Oecumenisch, met ook een moslima die voorging. In 2021 en 2022 vond in de Stevenskerk de opening van Roze Woensdag plaats. In 2023 organiseert de Stadskerk Nijmegen een Regenboogdienst ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan.
Een zevenmijlsstap was in 2020 de erotische fototentoonstelling met transgender en non-binaire modellen: Adult Alternative. Georganiseerd door Pride Photo Nijmegen. Zanger en performer Sven Ratzke deed de opening. "Een wereldprimeur" kopte de Gelderlander. De makers waren Joëlle de Vries, Jesse van den Berg, Prins de Vos, Julius Thissen en Sara Donkers, twintig modellen deden mee en er kwamen meer dan 15.000 bezoekers.
De Stevenstoren is deel van de verdedigingswerken van de stad en aldus eigendom van de gemeente Nijmegen. In 2013 wordt tijdens Roze Woensdag voor het eerst een Regenboogvlag van de Stevenstoren gehangen. Suus te Braak reisde per trein naar Amsterdam om de 25 meter lange vlag die Nijmegen van Stichting Homomonument mocht lenen, op te halen in een boodschappentas op wielen. Quirijn Lokker [toenmalig voorzitter COC Nijmegen]: "We hadden al contact met wethouder Bert Frings die het binnen de gemeente mogelijk had gemaakt. Op die Roze Woensdag stonden Suus en ik samen met twee mannen van de gemeentewerf om 6 uur ’s ochtends aan de voet van de toren. De medewerkers van de gemeente hadden een grote steigerpijp aan de vlag vastgemaakt. Suus is toen, met hoogtevrees en al, met een van de medewerkers omhoog gegaan, touw naar beneden en vervolgens hebben Suus en die medewerker de vlag letterlijk omhoog gehesen. Overigens, wel pas nadat we hem hadden laten omdraaien omdat de paarse band aan de verkeerde kant zat... " Sindsdien hangt een eigen Nijmeegse Regenboogvlag van de Stevenstoren op Roze Woensdag en Coming Out-dag.