Eiermarkt / Ridderstraat 11 Als je in Nijmegen begint over De Feeks, krijg je van 'oudgedienden' vaker te horen: "weet je wel dat de oprichtingsvergaderingen bij mij thuis waren?" Iedereen die dit zegt spreekt de waarheid. Maar tevens moet vermeld worden dat het idee om een vrouwenboekhandel annex -café te starten ontstond tijdens de vrouwenavonden in café de La Paix. De [lesbische] vrouwen die deze avonden bezochten wilden in plaats van één avond in de week een permanente plek om samen te komen. Een aantal van hen had ook grote behoefte aan een boekwinkel waar vrouwenliteratuur makkelijk toegankelijk was. Het idee ging als een lopend vuurtje rond en in aanloop naar de daadwerkelijke oprichting vonden er bij meerdere vrouwen thuis vergaderingen plaats.
De Nijmeegse Vereniging ter Bevordering van Vrouwencultuur De Feeks werd opgericht in 1977 en beheerde een vrouwenboekhandel aan de Eiermarkt / Ridderstraat 11, een vrouwenkafee aan Anthoniusplaats 19 en vrouwendocumentatiecentrum in de kelder van de Ridderstraat.
In Nijmegen werd De Feeks ontmoetingscentrum van alle vrouwen die iets wilden [feministische actie of een vriendin, of vaak allebei]. We initieerden een groot internationaal vrouwenmuziekfestival in 1980, we deden mee aan demonstraties, gaven boeken uit, organiseerden avonden over kunst, literatuur en politiek, discussieerden tot we erbij neervielen [..]. We spitten de hele geschiedenis om en groeven naar de schatten die daarin verborgen lagen, maakten nieuwe geschiedenis door het scheppen van een cultuur die meer was dan een subcultuur. Een cultuur die de patriarchale fundamenten wilde vervangen door andere, meer humane. Een cultuur waarin vrouwen hun potentieel konden ontwikkelen en konden bijdragen aan en nieuwe visie op de samenleving. Tegelijkertijd bloeiden de liefdesrelaties en gingen ook weer ten onder. Er werd druk geëxperimenteerd en alles werd uit-en-te-na besproken.
Wat De Feeks ook kenmerkte was dat we deel uitmaakten van alternatief Nijmegen en daarom vaak werden betrokken bij acties zoals de fameuze bezetting van de Piersonstraat. En we waren de enige in Nederland [tot afgrijzen van een deel van de vrouwenbeweging] die een aantal personen in de Feeks betaalde. Achteraf gezien waren we dus eigenlijk voorlopers.
16 t/m 18 mei 1980 Internationaal vrouwenmuziekfestival Nijmegen, organisatie door De Feeks. bron: LANijmegen
Vereniging De Feeks kende die eerste jaren een rumoerige geschiedenis, vooral toen er om de hoek ook het gelijknamige vrouwencafé was gevestigd.
Anthoniusplaats 19 Vrouwencafé De Feeks had als doelgroep 'alle vrouwen' ook vrouwen die 'van de markt kwamen met boodschappentas of na boekhandelbezoek een kopje koffie wilden drinken'. Maar de theorie kwam niet overeen met de praktijk. Het café was eind jaren 70 begin jaren 80 vooral broedplaats van lesbies-feministies bewustzijn. En fungeerde tevens als huiskamer voor lesbische kroegtijgers die ook bij de vrouwenavonden van Café de la Paix of het Vrouwenhuis te vinden waren. De twee gebruikersgroepen konden niet zo met elkaar overweg. De lesbische kroegtijgers werd binnen niet al te lange tijd de wacht aangezegd. Dat heeft tot op de dag van vandaag gevolgen voor de onderlinge verhoudingen.
Vrijdag 19 mei 1978 vond in Nijmegen de eerste Heksennacht plaats, georganiseerd door VTV. bron: LANijmegen
Levendig bleef het wel. 'Onafhankelijk lesbies feministies Genootschap de Knalpot', onder de bezielende leiding van Ineke Zijlmans, organiseerde de Nijmeegse Lesbiese Maand 1978 vanuit De Feeks. Vrouwen Tegen Verkrachting [VTV] vergaderde in de kelder van Ridderstraat 11. De eerste Nijmeegse Heksennacht 1978 - waarbij er op de deelnemende vrouwen werd ingereden en de politie niet ingreep - eindigde bij De Feeks. Na een actie om pornobioscoop 'Le Paris' te doen sluiten, deed de Nijmeegse politie een inval in café De Feeks en arresteerde er zeven actievoerders. Tijdens de Piersonblokkade was het café langer open om actievoersters op te vangen en eventuele wonden te verzorgen.
Maar of een actie nu vanuit De Feeks was opgezet of niet, als er in die jaren in de stad iets gebeurde waarbij vrouwen betrokken waren, kon De Feeks rekenen op gevolgen: dreigbrieven, telefoontjes van dreigers of hijgers, een dichtgekit slot, de etalageruit aan diggelen of sexistische teksten op de gevel.
Natuurlijk was er de Kulturele Klub die theater- film- en muziekavonden in het café organiseerde. Zangeres 'Matilde' [Santing] trad er op in het begin van haar carrière. Ook waren er dansavonden en werden er maaltijden geserveerd: 'Wat de Pot Schaft', vegetarisch. De boekhandel hield literaire salons en organiseerde thema-avonden, zoals over 'Heksen' of ‘Literatuur en Erotiek’ waarbij er verhalen aan elkaar werden voorgelezen. Maar niet alleen literaire activiteiten vonden er plaats, ook kunstprojecten op het snijvlak van lichaamsbeleving en verbeelding, zoals het 'Haarproject'. En er kwam een harde kern van klaverjassers: De Klaverjasclub die inmiddels mythische invloed op de sfeer van het café toegedicht wordt. Feit is dat ze er een keer een landelijk damesklaverjastoernooi hebben georganiseerd en deze niet zelf hebben gewonnen. Over dit alles kun je lezen in 'De Feeks, een spannend bedrijf in woord en beeld', uitgegeven door Vereniging De Feeks in januari 1983, over de eerste 5 jaren van haar bestaan, waarin ze zich terecht de Nijmeegse Vereniging ter Bevordering van Vrouwencultuur mocht noemen.
24 mei 1986 Een vol vrouwencafé De Feeks tijdens het slotfeest. Ineke Duursema
Anthoniusplaats 1 Je staat voor de statige voordeur van het Roze Huis. Hier was t/m december 2011 Vrouwendokumentatiecentrum De Feeks [dok] gevestigd. Het dok zat eerst als een beetje ondergeschoven kind in de kelder van Ridderstraat 11, waar ook de drank en de boeken van café en boekhandel werden opgeslagen. In 1982 besloot dok uit de kelder te komen en dit monumentale pand te kraken. Na weken puin ruimen en verven nam dok de ruimte op de eerste verdieping in beslag, op de begane grond werd vrouwendojo 'Furie' ingericht waar Wendi Dragonfire haar eerste Nijmeegse karatelessen gaf. Anthoniusplaats 1 werd in 1985-1986 door gemeente Nijmegen opgeknapt. Dok De Feeks kon daarna de benedenverdieping huren.
juni 2011: Dok De Feeks, Anthoniusplaats 1 benedenverdieping, vlak voor sluiting. Jannie Groenewold draagt de affiche-collectie over aan Lesbisch Archief Nijmegen. An Stalpers
Aan het eind van de jaren 70 werd door de boekhandel- en cafévrouwen wel eens op dokmedewerkers en het werk neergekeken. Het heeft iets rechtvaardigs dat de ‘muisjes uit de kelder’ - zoals een tijdgenote dok De Feeks ooit karakteriseerde - zich als laatste erfgenaam van de Vereniging afmeldden. Dok De Feeks beheerde ruim 30 jaar een landelijk gerespecteerde collectie op het gebied van de vrouwenbeweging. Werkte nauw samen met Atria Amsterdam, Vrouwenstudies / Genderstudies Nijmegen, OBGZ en Emancipatiebureau Gelderland. Het dok gaf bovendien in 2000 het eerste overzicht uit van de eigen geschiedenis én van de Nijmeegse lesbo- vrouwenbeweging: Vrouwen van Nijmegen, twintig jaar in Beweging. Terwijl Vrouwenboekhandel De Feeks al sinds 1992 geen vrouwenboekhandel meer was en Vrouwencafé De Feeks plus Kulturele Klub en Klaverjasclub al in 1986 geschiedenis waren.
Vrouwendokumentatiecentrum De Feeks moet in 2011 ook de deuren sluiten. Maar heeft dit pand dus voor de Regenbooggemeenschap gezekerd, waardoor het nu Roze Huis kan zijn. Veel boeken verhuisden naar OBGZ Mariënburg, waar sinds 8 maart 2012 permanent een 'Feekskast' is ingericht. Het Nijmeegse deel van de collectie werd door dok De Feeks overgedragen aan Lesbisch Archief Nijmegen. Ook zo het eigen archief van de Nijmeegse Vereniging ter Bevordering van Vrouwencultuur De Feeks.
