Kollektief Kafee [de] Bijstand werd in 1983 opgericht door een groep vrijwilligers. De stichting bestaat [nog steeds] uit een bestuur met controlerende functie en een collectief dat het bedrijf runt. Men wilde een plek creëren waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, ideeën uitwisselen en ontspannen. De winst uit het bedrijf werd gebruikt voor subsidie aan maatschappijkritische aksiegroepen die moeilijk aan geld konden komen. Denk hierbij AFA [Anti Fascistische Aktie], Assata [linkse boekhandel], Bont voor dieren ['voor dieren en tegen bont'], Buro Jansen & Janssen [Louis Sévèke werkte met dit bureau samen], Nederland Palestina Komitee. Bijstand dus voor groepen in de tegenbeweging, vandaar de naam [de] Bijstand.
Eerst was Bijstand een eetcafé later werd het een gewoon café, voor zover je daar bij de Bijstand van kunt spreken. Bijstand stond in de beginjaren bekend als anarchistisch maar principieel. Er waren live muziek optredens, mensen uit de Regenbooggemeenschap, ook transgenders, voelden zich er thuis. De beroemde Wodka-woensdag deed haar intrede en is nog steeds een begrip in Nijmegen.
"Er was een open anarchistische sfeer waarin veel gewoon was, een stuk linkser dan de brave Plak."
"Het was Kollektief Kafé Bijstand [spelling Kaffee en Kafee werden ook gebruikt]. En het was zonder lidwoord, daar werd je al in de jaren 80 echt op gecorrigeerd."
"Àlle denkbare spellingen waren in omloop. Het was natuurlijk alleen maar anarchistische betweterigheid om te corrigeren. En vanwege diezelfde achtergrond trok niemand zich er wat van aan [behalve betweterige anarchisten]."
In de loop van jaren heeft de Bijstand verschillende imago's gehad, het collectief van vrijwilligers veranderde en het café veranderde mee. Rond 2000 stond Bijstand vooral bekend om het ruige punkkarakter. In samenwerking met verschillende collectieven in Nijmegen werd jaarlijks 'Heel Nijmegen Plat' georganiseerd, de line up van locale bands werd verdeeld over verschillende locaties zoals de Onderbroek en Café de Plak. De winst van dit 'festival' ging uiteraard naar een goed doel.
Vanaf 2010 werd het steeds lastiger om vrijwilligers te vinden die naast een betaalde baan bereid waren om het bedrijf gaande te houden. Het collectief werd, net als bezoek dat op het imago afkwam, steeds kleiner.
Toen maart 2020 de coronamaatregelen de deuren van de horeca sloten, stond het collectief [nog vier mensen] voor de keuze te stoppen of de tijd gebruiken om een nieuwe start te maken. Er werd voor het laatste gekozen. Men wilde het gedachtengoed van de Bijstand levend houden. Maar ook afscheid nemen van het punkimago. Daar moest dan een open en uitnodigende sfeer voor in de plaats komen, gericht op een breder publiek. De grootste omslag was het besluit om voortaan te werken met vrijwilligers èn betaalde krachten. De Bijstand zou - heel toepasselijk - de Opstand gaan heten.
4 september 2021 Opening café de Opstand. De Opstand
Na maanden vergaderen was het beeld van hoe café de Opstand moest worden duidelijk. De aannemer begon en een groot deel van het oude Bijstand-meubilair werd via een livestream van Radio Nul en de Paraplufabriek geveild. Zo werd er geld opgehaald voor een nieuwe keuken en kreeg café Bijstand - ondanks de lockdown - een waardig afscheid.
Ter nagedachtenis van de Bijstand sluiten we dit verhaal af met een 'advertorial'. Lees het vooral, want je komt initiatieven tegen waar wij in ieder geval nog niet van wisten:
"De idealen van de Bijstand leven niet alleen door in onze werkwijze, maar ook in ons menu. We werken samen met bedrijven waar we achter staan en die naar ons idee een bijdrage leveren aan een duurzamere wereld. Zo hebben we bijvoorbeeld Heineken en Coca Cola vervangen voor Gulpener en Fritz kola. Onze biologische koffie is van Las Chonas [een vrouwencollectief uit Honduras] en komt van coöperatie de Vrije Markt. Onze thee betrekken we van Het Theeza(a)kje Nijmegen.
Er is inmiddels een leuke mix ontstaan van oude tradities zoals Wodka Woensdag en initiatieven als Stitch & Bitch, Transcafé en Qlubhuis [een queer space]. We zijn onlangs begonnen met een maandelijkse Pubquiz. We plannen muzikale thema-avonden en sociale debatten.
Er is in café de Opstand altijd ruimte voor nieuwe initiatieven die aansluiten bij onze idealen. Praat er eens over met een van onze collectiefleden of stuur een mailtje. "